Jak transportować materiały niebezpieczne?

Ładunki niebezpieczne to przede wszystkim takie, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, życia i bezpieczeństwa ludzi, zwierząt, środowiska i mienia. Ze względu na to, że przewóz materiałów niebezpiecznych to – obok transportu żywności – jedna z najbardziej restrykcyjnych dziedzin transportu, należy się z nimi szczególnie obchodzić i traktować je inaczej niż standardowe towary. W związku z tym, wszelkie kwestie dotyczące transportu materiałów niebezpiecznych uregulowano w tzw. Konwencji ADR – europejskiej umowie precyzującej warunki bezpiecznego transportu drogowego. W dzisiejszym artykule zajmiemy się szczegółowym wyjaśnieniem tego, jak transportować materiały niebezpieczne w transporcie drogowym. Ponadto w niniejszym wpisie znajdziesz odpowiedzi na takie pytania, jak:

• Czym są towary niebezpieczne?
• Czym jest konwencja ADR i jakie kwestie reguluje?

Zapraszamy do lektury.

Konwencja ADR

Wcześniej wspomniana konwencja ADR to podstawowa umowa, która reguluje warunki bezpiecznego transportu drogowego na terenie Europy. Aktualnie obejmuje kilkadziesiąt państw – w tym, od 1975 roku, Polskę. Jej celem jest zapewnienie bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych poprzez stworzenie ujednoliconych wymagań techniczno-organizacyjnych. Zapisy konwencji określają nie tylko obowiązki przewoźnika, ale także innych podmiotów zaangażowanych w transport: producenta, nadawcy czy odbiorcy.

Konwencja ADR m.in. nakłada na każdą firmę zajmującą się transportem drogowym towarów niebezpiecznych obowiązek współpracy z Doradcą do Spraw Bezpieczeństwa Przewozu Towarów Niebezpiecznych (doradca ADR). Pomaga on w realizacji i egzekwuje obowiązki wynikające z przepisów. Wprowadza odpowiednie instrukcje i procedury oraz sporządza sprawozdania. Zgodnie z konwencją, każdy pojazd transportujący materiały niebezpieczne zobligowany jest do umieszczenia na nim tablicy ADR.

Przepisy konwencji nowelizowane są co dwa lata nieparzyste.

Uwaga!

Należy pamiętać – zwłaszcza przy transporcie międzynarodowym – że, poza przepisami ADR, w poszczególnych krajach obowiązują także inne przepisy lokalne. W Polsce są to na przykład ustawy: o przewozie towarów niebezpiecznych, Prawo przewozowe i Prawo o ruchu drogowym. Przewoźnik musi zatem stosować się do wszystkich regulacji obowiązujących w danym kraju.

Towary niebezpieczne… czyli jakie?

Mówiąc najogólniej, towary niebezpieczne – w skrócie DG (z ang. Dangerous Goods) – to materiały, które podczas transportu stwarzają zagrożenie dla zdrowia, bezpieczeństwa, mienia lub środowiska. Wydawać by się mogło, że materiały takie wykorzystywane są jedynie przez specjalistyczne podmioty, w ściśle określonych celach. Jednakże aby znaleźć materiały niebezpieczne nie trzeba szukać daleko – sporo z nich wykorzystujemy w życiu codziennym. Perfumy, aerozole, baterie i akumulatory czy nawet kleje – mogą stanowić zagrożenie podczas przewozu i traktuje się je właśnie jako materiały niebezpieczne.

Towary niebezpieczne dzielone są na klasy niebezpieczeństwa:

1 – Materiały wybuchowe (w tym te, które stwarzają zagrożenie wybuchem masowym, rozrzutem itp.);
2 – Gazy (palne, niepalne nietrujące, trujące);
3 – Materiały ciekłe zapalne;
4.1 – Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne oraz materiały wybuchowe stałe odczulone;
4.2 – Materiały samozapalne;
4.3 – Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne;
5.1 – Materiały utleniające;
5.2 – Nadtlenki organiczne;
6.1 – Materiały trujące;
6.2 – Materiały zakaźne;
7 – Materiały promieniotwórcze;
8 – Materiały żrące;
9 – Różne materiały i przedmioty żrące.

Gdy pojawia się konieczność ich przetransportowania, każdy towar należy zakwalifikować do odpowiedniej grupy, która dodatkowo posiada indywidualny numer UN. Składa się on z czterech cyfr i jest to szczegółowe oznaczenie danej substancji. Wówczas można dobierać odpowiednie środki transportu i odpowiednie opakowania.

Jeśli chodzi o opakowania zawierające w sobie materiały niebezpieczne – często można rozpoznać je za pomocą znajdujących się na nich piktogramów. Najczęściej przybierają one postać rzucającego się w oczy rombu o charakterystycznym kolorze. Wskazuje on bowiem na zagrożenie, np. łatwopalność jest oznaczona kolorem czerwonym, a materiał wybuchowy pomarańczowym. Natomiast niepalny i nietoksyczny gaz najczęściej oznacza się kolorem zielonym.

Jak transportować materiały niebezpieczne w transporcie drogowym?

Konwencja ADR nakłada specjalne wymagania w stosunku do kierowców i przedsiębiorców, którzy realizują zadania logistyczne polegające na przewożeniu materiałów niebezpiecznych. W konsekwencji muszą oni przejść odpowiednie szkolenia, zdać egzamin oraz dysponować zaświadczeniem ADR, które upoważniają do transportu tego rodzaju materiałów.

Dodatkowo, jeszcze przed faktycznym przetransportowaniem materiałów niebezpiecznych, konieczne jest:

• wybranie odpowiedniej metody przewozu;
• dobranie odpowiedniego opakowania przewożonych materiałów;
• zadbanie o oznakowanie pojazdu (musi on posiadać z przodu i z tyłu tabliczki ADR z rozpisanymi numerami rozpoznawczymi);
• umieszczenie w kabinie kierowcy całej dokumentacji dotyczącej przewozu (dane o ładunku zawierające nazwę, adres nadawcy i odbiorcy, numery nalepek i numery UN wszystkich przewożonych ładunków, informacje o rodzaju i ilości towaru oraz ewentualne dodatkowe dane mogące mieć znaczenie).

Jak transportować materiały niebezpieczne? Podsumowanie

Towary niebezpieczne są szczególnym rodzajem przesyłek ze względu na poziom zagrożenia podczas ich transportu. Ich przewóz wymaga zachowania zwiększonej ostrożności i przestrzegania ścisłych restrykcji, których nie należy lekceważyć. Ich wysyłka może stanowić wyzwanie, bowiem skutki niedostosowania się do obowiązujących reguł mogą być katastroficzne. Jeśli więc decydujesz się na nadanie takiego towaru do wysyłki, pamiętaj, aby być na bieżąco nie tylko z przepisami prawa transportowego, ale i wytycznymi co do sposobu pakowania, oznaczania przesyłek i ich dokumentacji.

W ramach zakończenia warto dodać, że transport ładunków z kategorii niebezpiecznych na własną rękę jest zakazany. Mogą zajmować się nim m.in. podmioty, które współpracują z doradcami ADR oraz wiedzą i znają przepisy, jak zorganizować przewóz w sposób zgodny z obowiązującymi normami prawa.