Spółka cywilna – co to jest?

Spółka cywilna – co to jest?

Spółka cywilna jest rodzajem działalności osób fizycznych oraz prawnych, opartym na umowie lub statucie. Celem założenia spółki jest zwykłe prowadzenie działalności gospodarczej. Szczegółowe regulacje w tym zakresie określa kodeks cywilny odpowiednio w art. 860 – 875.

Wady i zalety spółki cywilnej

Jako, że spółka cywilna jest jedną z form prowadzenia działalności, warto wskazać wszelkie „za” i „przeciw” stworzenia spółki cywilnej.

Wśród wady wymienia się:

1. Brak podmiotowości prawnej spółki – spółka cywilna nie stanowi odrębnego bytu prawnego, do jej stworzenia wystarczy zawarcie w formie pisemnej umowy pomiędzy osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. Tym samym odpowiedzialność za działania spółki ponoszą jej wspólnicy, a nie sama spółka. Prowadzi to również do prostego wniosku, że choć w umowach widnieje nazwa spółki, to w rzeczywistości umowa zawierana jest nie ze spółką, lecz ze wszystkimi wspólnikami spółki cywilnej. Jednakże wspomnieć należy, że temat ten budzi wątpliwości w doktrynie oraz orzecznictwie. W uchwale z dnia 14 grudnia 2015 roku, sygn.akt I GPS 1/15 – NSA stwierdził, że „w rozumieniu art. 13 ust. 1 oraz art. 102 ust. 1-3 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2014 r. poz. 752, z późn. zm.) podatnikiem jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy”. Wskazuje się również, że spółka cywilna jest podatnikiem VAT, natomiast nie jest podatnikiem CIT.
2. Nieograniczona odpowiedzialność wspólników – zgodnie z art. 864 kc za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie, a zatem w przypadku zawarcia umowy przez jednego ze wspólników w związku  z działalnością spółki, a następnie powstałej z tego tytułu wierzytelności, wierzyciel będzie mógł żądać spłaty długu o każdego z pozostałych wspólnicy, a Ci będą zobligowani należność uregulować z własnego majątku.
3. Spółka cywilna nie jest dobrym rozwiązaniem jeżeli chcemy prowadzić działalności o szerokiej skali – albowiem w związku z określonymi w przepisach kodeksu cywilnego zasadami odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki, wszelkiego rodzaju problemy finansowe jednego ze wspólników mogą oddziaływać na osobisty majątek pozostałych wspólników, nawet prowadząc do jego całkowitego uszczuplenia. Tym samym spółka cywilna nie jest zalecana osobom, których działalność wiąże się z wysokim ryzykiem. Ponadto zaznaczyć trzeba, że zgodnie z art. 863 § 2 kc w czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników, ani w myśl art. 868. § 1 kc żądać podziału i wypłaty zysków dopiero przed rozwiązaniem spółki.
4. Brak precyzyjnej regulacji – w porównaniu do bardzo szczegółowych regulacji spółek handlowych takich jak spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjna, zawartych w kodeksie spółek handlowych, spółka cywilna stanowi jedynie fragment trzeciej części kodeksu cywilnego tj. zobowiązań. Spółka cywilna uregulowana została w jedynie w 15 artykułach, co powoduje, że uregulowana jest w bardzo wąskim zakresie. Jest to o tyle problematyczne, gdyż w przypadku wystąpienia sporów prawnych, możliwości dowodowe są mocno ograniczone. Jedynym słusznym rozwiązaniem w tym przypadku jest możliwe jak najszersze określenie praw i obowiązków w umowie spółki, która zawierana jest w formie pisemnej.
5. Problematyka związana z ochroną danych osobowych – obowiązujące od 25 maja 2018 roku regulacje w zakresie ochrony danych osobowych również stanowią problem dla spółki cywilnej, ponieważ spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, a tym samym nie ma uprawnień, by być administratorem danych osobowych w rozumieniu rozporządzenia – RODO. Wobec tego wszelkiego rodzaju obowiązki, cele i sposoby przetwarzania danych osobowych, należą do wyłącznych kompetencji wspólników spółki cywilnej, którzy są w takiej sytuacji współadministratorami danych osobowych.

 

Do zalet zaliczamy:

1. Prostotę i szybkość założenia spółki cywilnej – kodeks cywilny nie przewiduje restrykcyjnych regulacji co do założenia spółki cywilnej, ponieważ do jej zawarcia wystarczy sporządzenie umowy, która zgodnie z art. 860 § 2 kc do powinna być w formie pisemnej. Ponadto zgodnie z treścią art. 860 § 1 kc przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, dając tym samym swobodę co do rodzaju prowadzonej działalności. Trzeba jednak zaznaczyć, że skro spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, obowiązkowej rejestracji podlegają jej wspólnicy np. w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – jeżeli wspólnikiem jest osoba fizyczna, która nie uzyskała w momencie zawarcia spółki statusu przedsiębiorcy, przy czym wspólnik taki ma obowiązek uczynić to przed rozpoczęciem działalności w ramach spółki.
2. Brak ograniczenia co do wkładów – w myśl art. 861 § 1 kc „wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług”, co oznacza, że wspólnika nie obowiązują w tym zakresie żadne obostrzenia czy minimalne wymagania, które musi zrealizować, a jak jest w przypadku spółek prawa handlowego, m.in. spółki z o.o gdzie wkład wynosi m.in. 5000 złotych i przedmiotem wkładu nie może być to np. prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.
3. Szeroki zakres uprawnień – prowadzenie działalności w formie spółki cywilnej daje też szeroki wachlarz uprawnień wspólnikom, bowiem zgodnie z art. 865 kc każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki, jak również każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Co więcej każdy ze wspólników może również „blokować” czynności innych wspólników wyrażając sprzeciw, ponieważ w takiej sytuacji do podjęcia czynności konieczna będzie uchwała wspólników.
4. Szybki proces likwidacji – proces rozwiązania spółki cywilnej nie jest procesem skomplikowanym oraz długotrwałym. W przypadku rozwiązania spółki nie zachodzi konieczność przeprowadzenia formalnego postępowania likwidacyjnego spółki, a przyczyny rozwiązanie spółki szczegółowo określa kodeks cywilny. Na podstawie art. 874 § 1 kc z ważnych powodów każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd oraz, natomiast w myśl art. 874 § 2 kc spółka ulega rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika.
5. Możliwość przekształceń spółki cywilnej – zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa handlowego, spółka cywilnej może zostać przekształcona w inną formę prowadzenia działalności m.in w spółkę jawną (art. 26 § 4 ksh) czy zgodnie z art. 551 § 2 ksh w inną spółkę handlową np. w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością czy w spółkę komandytową.