Na czym polega kontrola celna?

Jeżeli zastanawiasz się nad rozpoczęciem działalności biznesowej w zakresie importu i eksportu towarów, z pewnością będziesz musiał przejść niejedną kontrolę celną. Intuicyjnie każdy z nas umiałby powiedzieć parę słów o tym, czym jest kontrola celna. Jednakże, jako przedsiębiorca czynnie działający w tym obszarze, musisz dokładnie wiedzieć czym jest i na czym polega kontrola celna. Odpowiedź znajdziesz w naszym artykule.

Czym jest kontrola celna?

Kontrola celna to nic innego jak procedura, podczas której sprawdza się przestrzeganie przepisów prawa przez upoważnione do tego organy w zakresie:

1. Prawa celnego oraz innych przepisów prawa odnoszących się do przywozu i wywozu towarów między krajami Unii Europejskiej, a państwami trzecimi (czyli niebędącymi w UE). W szczególności kontrola polega na weryfikacji, czy przewożone towary nie podlegają ograniczeniom lub zakazom.
2. Prawa podatkowego w zakresie produkcji, transportu i zużycia wyrobów akcyzowych. Chodzi tu o wszystkie czynności z tym związane, tj. ich wytwarzanie, uszlachetnianie, przerabianie, skażanie, rozlewanie, przyjmowanie itp., a także w zakresie stosowania i prawidłowego oznaczania tych wyrobów znakami akcyzy.
3. Regulacji w przedmiocie urządzania i prowadzenia gier hazardowych.
4. Prawa dewizowego w zakresie ograniczeń i obowiązków określonych dla rezydentów i nierezydentów oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń dewizowych, a także warunków wykonywania działalności kantorowej.
5. Przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Jakie czynności obejmuje kontrola celna?

Nie sposób enumeratywnie wymienić wszystkich czynności, które wchodzą w zakres kontroli celnej. Spowodowane jest to faktem, iż organy celne mogą przeprowadzić wszystkie czynności kontroli celnej, jakie w danej chwili uznają za niezbędne.

Najczęściej kontrole celne dążą do weryfikacji prawidłowości i kompletności informacji podanych w:

• zgłoszeniu celnym,
• deklaracji do czasowego składowania,
• przywozowej deklaracji skróconej,
• wywozowej deklaracji skróconej,
• zgłoszenia do powrotnego wywozu lub
• powiadomienia o powrotnym wywozie,

a także weryfikowaniu istnienia, autentyczności, prawidłowości i ważność wszystkich załączników do ww. dokumentów.

Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby kontrola celna objęła swym zakresem także księgowość zgłaszającego oraz wszelką pozostałą dokumentację dotyczącą transakcji handlowych.

Dodatkowo organy celne uprawnione są do pobrania próbek towarów lub ich rewizji.

Dlaczego organy celne „mogą tak dużo”?

Bez wątpienia widać, że organy celne mają szerokie uprawnienia i – w przypadku powzięcia jakichkolwiek wątpliwości – mogą bardzo skomplikować prowadzenie eksportu i importu. Szczegółowa kontrola celna z pewnością nie jest dla nikogo przyjemna. Szeroki zakres uprawnień organów celnych wynika z faktu, iż są one powołane do:

• ochrony interesów finansowych UE i jej państw członkowskich,
• ochrony UE przed nieuczciwym i nielegalnym handlem przy jednoczesnym wspieraniu legalnej działalności gospodarczej,
• zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony UE oraz jej mieszkańców, ochrony środowiska, a także
• utrzymania należytej równowagi pomiędzy kontrolami celnymi a ułatwieniami legalnej wymiany.

Powyższe wyliczenie pochodzi wprost z tzw. wspólnotowego kodeksu celnego (WCK), z którym można zapoznać się tutaj.

Jak zatem widać, organy celne odpowiadają za nadzór nad wymianą handlową oraz bezpieczeństwo całego łańcucha dostaw. Biorąc pod uwagę rozbieżność porządków prawnych różnych krajów oraz liczbę wykonanych dostaw, nie można się dziwić, że kontroler celny może dużo. Tylko szerokie uprawnienia pozwalają mu na dopilnowanie przestrzegania przepisów w ramach UE.

Kiedy organ może przeprowadzić kontrolę celną?

Często przedsiębiorcy mylnie uważają, że skoro organ celny przyjął zgłoszenie, to nie będzie już miał kontroli. Niestety tak nie jest. Przyjęcie zgłoszenia celnego oznacza, że jest ono prawidłowe pod kątem formalnym. Organ celny w następnym kroku może poddać dokumenty weryfikacji pod kątem przestrzegania prawa. Trzeba o tym pamiętać.

Najważniejsze pytanie brzmi jednak: kiedy organ podejmie wobec przedsiębiorcy dalsze kroki i jego dokumenty dokładnie zbada? Przede wszystkim, warto wiedzieć, że wyróżnia się 2 rodzaje kontroli:

1. Losowe kontrole celne. Podmioty do kontroli są wybierane losowo, zatem nie ma możliwości ustrzec się przed taką kontrolą prędzej czy później.
2. Kontrole celne inne niż losowe. Dobór podmiotów dla tego rodzaju kontroli celnej odbywa się na podstawie analizy ryzyka. Jest ona przeprowadzana z zastosowaniem technik elektronicznego przetwarzania danych w celu identyfikacji i oceny ryzyka oraz podjęcia niezbędnych środków zapobiegawczych. Innymi słowy, podlegają jej towary i podmioty, które w największym stopniu stwarzają zagrożenie naruszenia przepisów celnych, czyli najczęściej te, które podlegają ograniczeniom/zakazom.

Sposób przeprowadzenia obu rodzajów kontroli jest tożsamy. Inaczej dobiera się jedynie podmioty do nich.

Jaki z tego wniosek?

Działając w handlu międzynarodowym bardzo możliwe, że pewnego dnia Twoja działalność lub przewożone towary zostaną poddane szczegółowej analizie organów celnych. Jeżeli zaś dokonujesz eksportu lub importu towarów, które podlegają ograniczeniom, kontrole będą dużo częstsze.

Na czym polega kontrola celna? Podsumowanie

Z uwagi na to, że kontrole wyrywkowe są powszechną praktyką, nie można liczyć na to, że nie będziesz skontrolowany. Koniecznie musisz zachować porządek w dokumentach i już na etapie przygotowań do rozpoczęcia działań biznesowych minimalizować ryzyko pojawienia się jakichkolwiek błędów w dokumentach eksportowych/importowych. W momencie, gdy kontrola już nadejdzie, a Ty nie zadbałeś o poprawność dokumentacji czy wybór rzetelnego przedstawiciela celnego (np. firmy celnej), nie masz możliwości uniknięcia wysokich kar. Tylko działania prewencyjne pozwalające na wyeliminowanie błędów, zanim jeszcze zostaną wykryte, pozwolą Ci spokojnie prowadzić biznes polegający na handlu międzynarodowym.