Co to jest CMR?

Konwencja CMR jest aktem prawnym stosowanym do odpłatnych usług świadczonych w międzynarodowym samochodowym transporcie towarów, wykonywanym zarobkowo przez profesjonalnych przewoźników. Nie stosuje się jej jednak do przewozów dokonywanych na mocy odrębnych międzynarodowych konwencji pocztowych, również do przewozu zwłok bądź też ładunków należących do przesiedleńców (np. przy przeprowadzkach). Konwencja CMR ujednolica wszystkie najważniejsze kwestie związane z transportem międzynarodowym – w tym także dokumentację przewozową. Podstawowym dokumentem w transporcie transgranicznym jest właśnie list CMR. Stanowi on swego rodzaju potwierdzenie, że umowa transportowa między stronami została zawarta. Jakie więc elementy powinien obowiązkowo posiadać?  Co to właściwie jest list przewozowy CMR i jakie jest jego zastosowanie? Odpowiedzi znajdziesz w dzisiejszym artykule.

Zapraszamy do lektury.

List przewozowy

Zasadniczą funkcją listu przewozowego jest udokumentowanie istotnych zdarzeń związanych z przewozem. W sensie prawnym natomiast, list przewozowy stanowi zasadniczy dowód na to, że umowa została zawarta, a wraz z nią wykonywany jest przewóz. W związku z tym, wystawiany jest on co najmniej w trzech egzemplarzach. Jednak w praktyce liczba ta może się zmienić z uwagi na różne sytuacje, np. charakter wykonywanego transportu. Przykładowo, dodatkowego egzemplarza listu przewozowego może zażądać jeszcze spedytor, który uczestniczy w konkretnym procesie przewozu towaru. Jednakże należy pamiętać o tym, że liczba trzech egzemplarzy jest obowiązkowa:

• pierwszy z nich pozostaje u nadawcy wpisanego w liście przewozowym i stanowi dowód wydania przesyłki,
• drugi jest wydawany przewoźnikowi jako dowód wykonania umowy przewozu,
• trzeci zaś przeznaczony jest dla odbiorcy, który otrzymuje list przewozowy w momencie wydania przesyłki.

Co istotne – każdy z tych trzech dokumentów traktuje się jak oryginał. W tym miejscu warto także dodać, że brak, nieprawidłowość lub utrata listu przewozowego nie wpływa na istnienie ani na ważność umowy przewozu. Dodatkowo pierwszy z nich – przeznaczony dla nadawcy – pełni kluczową funkcję, o czym poniżej.

Pierwszy egzemplarz listu przewozowego

Tak, jak wspomniano powyżej, pierwszy egzemplarz listu przewozowego pełni szczególną funkcję, którą najlepiej wyjaśni przedstawienie na konkretnym przykładzie.

Przykład

W trakcie przewozu towaru z Amsterdamu do Wrocławia (dane z listu przewozowego) przewoźnik otrzymuje informację, że ze względu na niekorzystne warunki na drogach ma dostarczyć przesyłkę do Poznania. Owe dyspozycje dostał on od swojego nadawcy. Czy mimo tego, że w liście przewozowym ma podane zupełnie inne miasto, powinien on dostosować się do zleceń nadawcy przesyłki?

W takiej sytuacji przewoźnik powinien zażądać przedstawienia pierwszego egzemplarza listu przewozowego CMR, w którym wpisana będzie zmiana dyspozycji. Bez okazania takiego dokumentu przewoźnik nie powinien wykonać instrukcji. Powinien trzymać się treści listu przewozowego co do miejsca przeznaczenia przesyłki. Jedną z funkcji listu przewozowego jest bowiem zabezpieczenie towaru przed jego wydaniem osobie nieuprawnionej.

Co musi być w liście CMR?

Wspomniana we wstępie dzisiejszego artykułu Konwencja CMR wskazuje wszystkie niezbędne elementy listu przewozowego. Powinien więc on zawierać w swojej treści:

• miejsce i datę jego wystawienia;
• nazwisko (nazwę) i adres nadawcy, przewoźnika i odbiorcy;
• miejsce i datę przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidziane miejsce jego wydania;
• powszechnie używane określenie rodzaju towaru oraz opakowania, a dla towarów niebezpiecznych ich ogólnie uznane określenie;
• ilość sztuk, ich cechy i numery;
• wagę brutto lub inaczej określoną ilość towaru;
• koszty związane z przewozem (przewoźne, koszty dodatkowe, należności celne i inne koszty powstałe od chwili zawarcia umowy do chwili dostawy);
• instrukcje niezbędne dla załatwienia formalności celnych i innych;
• oświadczenie, że przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzulę, podlega przepisom niniejszej Konwencji.

Pamiętajmy, że to jedynie minimum elementów, czyli tylko te podstawowe, których prawnie wymaga się od wystawcy listu przewozowego. Dodatkowo można w nim zastrzec także informacje np. o zakazie przeładunku, instrukcjach nadawcy dotyczących ubezpieczenia przesyłki czy umówionego terminu, w jakim ma być wykonany przewóz. W związku z tym, nie ma oficjalnego wzoru listu przewozowego CMR. W praktyce można spotkać się z bardzo różnymi. O ile zawierają one wszystkie niezbędne elementy – są tak samo ważne.

Uwaga!

W praktyce bardzo często można spotkać się z różnymi kolorami listów przewozowych. W zależności od tego, z jakim egzemplarzem mamy do czynienia, będzie on posiadał inny kolor. Często pierwszy z nich ma kolor czerwony, drugi niebieski, a trzeci i następne są koloru czarnego. Mimo że zasady tej nigdzie nie zapisano – jest to rozwiązanie bardzo często stosowane w praktyce.

Co to jest CMR? Podsumowanie

Postępująca globalizacja przyczyniła się do tego, że przewóz towarów pomiędzy różnymi krajami stał się właściwie codziennością. Dostęp do towarów nie tylko z innych państw, ale wręcz kontynentów, sprawia, że branża transportowa nie może narzekać na brak zleceń. W celu uporządkowania całego procesu dostaw międzynarodowych, które odbywają się na bardzo długich odcinkach, a więc towarzyszy im wiele problemów natury logistycznej, stworzono list przewozowy CMR. Określa się w nim przede wszystkim strony uczestniczące w transporcie – począwszy od samego nadawcy, przez pośredniczącego przewoźnika aż po odbiorcę. To również dokument, który jest potwierdzeniem tego, że partię towaru nadano i odebrano. Dodatkowo list przewozowy jest podstawą do ewentualnych roszczeń w razie uszkodzenia załadunku.